Irak – kraj o niezwykle bogatej historii, kolebka cywilizacji Mezopotamii, miejsce narodzin pisma i prawa. Dla wielu podróżników jego nazwa wciąż budzi mieszane uczucia: z jednej strony ciekawość i fascynację, z drugiej niepokój wynikający z niestabilnej sytuacji polityczno-bezpieczniowej. Czy w Iraku naprawdę można dziś bezpiecznie podróżować? Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Historia Iraku a bezpieczeństwo – tło konfliktów i zmiany

Irak w ostatnich dekadach był sceną licznych konfliktów: od wojny z Iranem w latach 80., przez inwazję wojsk koalicji w 2003 roku, po trwającą długo walkę z tzw. Państwem Islamskim. Obrazy zrujnowanych miast, eksplozji i działań wojennych wciąż są żywe w pamięci świata. Jednak sytuacja w kraju zaczęła się istotnie zmieniać od około 2018 roku, gdy siły irackie przy wsparciu międzynarodowej koalicji odzyskały kontrolę nad większością terenów opanowanych przez bojowników IS.

W latach 2021–2023 nastąpiła stopniowa stabilizacja, przynajmniej w niektórych regionach kraju. Choć bezpieczeństwo nadal nie jest na poziomie krajów zachodnich, wiele obszarów Iraku otwarto ponownie dla turystów. Pojawiły się lokalne inicjatywy mające na celu odbudowę dziedzictwa kulturowego i przyciągnięcie zagranicznych odwiedzających.

Obszary względnie bezpieczne i strefy wysoce ryzykowne

Ocena bezpieczeństwa zależy w dużej mierze od miejsca, które planujemy odwiedzić. Irak można podzielić na trzy główne regiony pod kątem aktualnej sytuacji bezpieczeństwa:

1. Kurdystan Iracki – najbezpieczniejszy region Iraku

Kurdystan, de facto autonomiczna część Iraku w północno-wschodniej części kraju, uważany jest za najstabilniejszy i najbezpieczniejszy region dla turystów. Miasta takie jak Erbil czy Duhok oferują dobrze rozwiniętą infrastrukturę turystyczną, hotele, restauracje i transport, a lokalna ludność znana jest z gościnności.

• Wymagane jest uzyskanie wizy (dla niektórych narodowości wiza on arrival dostępna w regionalnym porcie lotniczym w Erbilu).
• Bezpieczeństwo publiczne jest utrzymywane przez sprawnie działające służby kurdyjskie.
• Nie odnotowuje się częstych aktów przemocy ani akcji terrorystycznych.

2. Irak Centralny – zwiększone ryzyko

Bagdad i jego okolice, a także miasta takie jak Babilon, Nadżaf, Karbala czy Samarra, mimo że posiadają ogromne znaczenie historyczne i religijne, są regionami narażonymi na niepokoje społeczne, protesty, a także incydenty związane z działalnością grup zbrojnych.

• Wymagana specjalna ostrożność – zalecane jest podróżowanie pod opieką lokalnych przewodników lub w grupach zorganizowanych.
• W Bagdadzie i okolicach obowiązują częste kontrole wojskowe – przygotuj się na liczne punkty kontrolne.
• Choć sytuacja poprawiła się w ostatnich latach, nadal nie zaleca się podróży w pojedynkę.

3. Południowy i zachodni Irak – regiony niestabilne

Regiony takie jak prowincja Al-Anbar, granice z Syrią oraz niektóre odcinki graniczne z Iranem pozostają strefami niestabilnymi, zaliczanymi często do obszarów objętych zakazem podróżowania przez liczne ambasady. Również okolice Mosulu, mimo odbudowy, wciąż są regionem wymagającym ostrożności.

• Zdecydowanie odradza się podróży indywidualnych lub nawet grupowych w te rejony bez asysty i zezwoleń lokalnych władz.
• Brakuje rozbudowanej infrastruktury turystycznej; wiele dróg i obiektów pozostaje zniszczonych.

Turystyka w Iraku – co przyciąga odważnych podróżników?

Pomimo trudnej historii i restrykcyjnych warunków bezpieczeństwa, Irak powoli staje się miejscem odwiedzanym przez tzw. „slow-travellers” i turystów zainteresowanych autentycznymi doświadczeniami. Co przyciąga ich do tego kraju?

Niezwykłe dziedzictwo historyczne

• Miasto Babilon, zrekonstruowane częściowo kompleksy pałacowe Nabuchodonozora II.
• Ur – miejsce urodzenia Abrahama, z zachowaną zigguratą z XXI wieku p.n.e.
• Samarra – z unikalnym spiralnym minaretem Al-Malwija z IX wieku.

Kultura i religia

• Karbala i Nadżaf – najważniejsze miejsca dla szyickich muzułmanów, odwiedzane przez miliony pielgrzymów.
• Bagdad – z odnowionym targiem Al-Mutanabbi i muzeum narodowym.

Praktyczne porady dla podróżnych

Dla osób, które zdecydowały się odwiedzić Irak, przygotowanie się do podróży jest kluczowe. Oto lista kluczowych wskazówek:

Wiza i formalności

• Dla Kurdystanu Irackiego obowiązują często inne procedury wizowe niż dla reszty kraju – sprawdź aktualne przepisy w irackiej ambasadzie.
• W przypadku wjazdu przez Bagdad, wiza musi być uzyskana wcześniej – nie zawsze możliwa jest „visa on arrival”.

Bezpieczeństwo osobiste

• Unikaj poruszania się po zmroku, szczególnie poza rejonami turystycznymi.
• Nie okazuj bogactwa, nie używaj widocznych gadżetów elektronicznych w miejscach publicznych.
• Słuchaj lokalnych przewodników i reaguj elastycznie na zmieniającą się sytuację.

Środki komunikacji i logistyka

• Nie ma sieci pociągów, transport odbywa się głównie samochodami typu taxi lub przez kierowców prywatnych.
• Internet mobilny działa lepiej w rejonie Kurdystanu; w centrum i na południu dostępność może być ograniczona.

Czy Irak jest bezpieczny? Podsumowanie

Odpowiedź na pytanie „Czy w Iraku jest bezpiecznie?” nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników – lokalizacji, celu podróży, poziomu przygotowania i akceptacji specyficznych warunków podróżowania. Dla turysty przeciętnego, poszukującego wygodnych wakacji, Irak nadal będzie krajem zbyt ryzykownym. Jednak dla doświadczonych podróżników, pasjonatów historii, antropologii czy religii, to fascynujące miejsce oferuje unikalne doświadczenia.

Zachowanie ostrożności, poszanowanie lokalnych zwyczajów i wysoki poziom elastyczności to warunki niezbędne. A przede wszystkim – przed każdą podróżą warto skonsultować się z placówką dyplomatyczną oraz śledzić aktualne komunikaty bezpieczeństwa.